Kahta, medeniyetlerin doğuş yeri olan Mezopotamya’ya yakınlığı nedeniyle tarih süreci içerisinde sayısız medeniyetlere ev sahipliği yapmış önemli bir yerleşim merkezidir. M.Ö.VII. yüzyılda Asur, VI.yüzyılda Pers, IV.yüzyılda Makedon ve Seleukos egemenliğinin hüküm sürdüğü görülmektedir. M.Ö. I.yüzyılda bölgede hüküm süren Arsames, günümüze önemli tarihi eserler bırakmıştır. Kommagenelilerin atası olan Arsames, bugünkü Fırat Arsameia’sı olarak bilinen Gerger Kalesi ile Nymhois Arkameia’sının kurucusudur. M.Ö.109’da bağımsızlığına kavuşan, doğu ve batının kültür, sanat ve inançlarının sentezi olan Kommagene Medeniyeti M.S. 72’de Anadolu’da Romalılar tarafından ortadan kaldırılarak Suriye Eyaletine bağlanan son krallık olmuştur.
Kahta, Arap, Ermeni, Artuklular, Haçlı Seferlerini müteakiben Selçuklular, Babiller, Moğollar, Memlükler ve Dulkadiroğuları hakimiyetinde kaldıktan sonra 1516 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlı hakimiyetine girerek önce Dulkadirli Emaretine, Kanuni zamanında ise sancak merkezi haline getirilen Samsat’a bağlanarak Zülkadiriye Eyaletine (Maraş) bağlanır.
Kahta 1531 yılında Malatya’ya, 1349 yılında ise Hısn-ı Mansur’a (Adıyaman) bağlanır. 1859 yılında Malatya sancak olunca Kâhta’da diğer kazalar gibi yeniden Malatya’ya bağlanır. Bu durum Osmanlı İmparatorluğunun yıkılmasına kadar devam eder.
Kahta Cumhuriyet döneminde Malatya’ya bağlı bir ilçe olarak yapılandırılır. Cumhuriyetin ilk yıllarında yer değiştirerek eski Kâhta’nın 26 k.m. güneyindeki şimdiki yerine taşınır. İlçemiz 1954 yılında Adıyaman’ın il olmasına müteakip, Adıyaman’a bağlanmıştır.
İlçe Adının Kaynağı; Kahta adının nereden geldiği yolunda kaynaklarda pek bilgi olmamakla beraber, tarihte, Orta Asya’da Ötüken ve Karakurum yakınında Kahta isimli bir kentin varlığı göz önüne alınırsa Kahta isminin Orta Asya kökenli bir isim olduğu sonucu çıkarılabilir. “Kahta” isminin Persçede “Dağın Eteği” anlamına geldiği ve Komagenelilerden önce bölgede hakim olan Persler tarafından kullanıldığı , bu adın da eski yerleşim yerinin konumundan kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Eski ilçe merkezi Eski Kahta’dır ve Nemrut Dağının eteklerinde yer almaktadır.
Bugün dünyanın sekizinci harikası olarak tanımlanan, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan, ülkemizin tanıtımına büyük katkı sağlayan önemli bir turizm çekim merkezi konumundaki Nemrut Dağı tepesinde bulunan Kommagene Kralı Antiochus Theos’un Anıt Mezarı Kommagenelilerin bıraktığı en önemli tarihi mirastır. Kommagenelilerden kalan tarihi ören yerleri bugün ilçenin en önemli ekonomik kaynağını teşkil etmektedir. İlçe sınırları içersinde bulunan Nemrut Dağı ören yerindeki tarihi eserler, 1987’de UNESCO tarafından dünya kültür mirası olarak ilan edilmiştir.
Nemrud’ u özel kılan nedir ?
· Platform oluşturmak için dağın tepesinden 200,000 m3’lük kütle, elle yontulmuştur.
· Bu platform üzerinde, 150 metre çapında, matematiksel bir koni inşa edilmiştir.
· Uzak bir vadiden çıkartılan ve her biri altı ton ağırlığındaki taş bloklar dağın tepesine taşınmış ve her biri on metre yüksekliğinde on anıt yontulmuştur.
· Dünyanın en büyük horoskopu buradadır.
· Bu horoskop Ay’ın, üç gezegenin ve Leo’nun 19 yıldızının 2100 yıl önceki konumlarının betimlendiği 2 x 2.5 metre büyüklüğünde taş bir plakaya oyulmuş, dünyanın en eski horoskopu olan ‘Aslanlı horoskop’tur.
· Kral 1. Antiochos’un mezarının Tutankhamon’un mezarı kadar zengin olduğu sanılmaktadır.
· 500 metreden daha uzun yazıtlarda bir krallığının öyküsü anlatılmaktadır.
· Eşsiz sanat üslubu eski Yunan ve Pers etkilerini yansıtır.
Varlığı bilinmekle beraber Antiochos’un mezarır henüz keşfedilememiştir. 1989 - 1990 yıllarında yapılan jeofiziksel araştırmalar sonucunda Uluslararası Nemrud Vakfı (UNV) mezarın konumu hakkında detaylı bilgi elde etmiştir. Arkeologlar Kral 1. Antiochos’un mezarının Mısır firavunlarının ki kadar önemli olduğu kanısındadırlar.
İlçe Merkezinin yerleşim yeri ova üzerindedir. İlçenin kuzey bölgesi dağlık olup, bu bölgede köyler tarım arazisi dışına, yamaçlara kurulmuştur. Güney bölümündeki köyler ise ova içerisindedir.
Kahta; 38-17 doğu boylamı ile 37-45 kuzey enlemi üzerinde yer alır. Denizden yüksekliği 750 metredir. Kuzeyde yüksekliği 2000 metreye ulaşan sıra dağlarla çevrili ilçe 1490 km2’lik yüz ölçüme sahiptir. Adıyaman ilinin 33 km. doğusunda yer alır. İlçe yüzölçümünün -Kahta merkez dahil- yaklaşık üçte ikisi 1. derecede, kalan yaklaşık üçte biri ise 2. derecede deprem bölgesi içindedir.
Kahta ilçesi, doğuda Gerger ilçesi, güney ve güneydoğuda Şanlıurfa ili, güneybatıda Samsat ilçesi, batıda Adıyaman, kuzeyde Sincik ilçesi ve Malatya ili ile çevrilidir. Şu anda ilçenin doğu ve güneydoğu kesimindeki sınırını Atatürk Baraj Gölü meydana getirmektedir.
İlçenin kuzey kesimi dağlık alanlardan meydana gelirken, güney kesimi düzlük alanlardan meydana gelmektedir. Kuzeydeki en yüksek nokta Nemrut Dağıdır (2.206m.), dağlık alanlardan güneye doğru gidildikçe önce plato alanlarına sonra geniş ovalara geçilir. Kahta Antitoros Dağlarının güney eteklerinde başlayıp güneye doğru alçalan ve Harran ovasına doğru uzanan bir arazi yapısına sahiptir. İlçe merkezi düz bir alanda kurulmuştur.
Dağlar : Güneydoğu Toroslar silsilesi üzerinde Karadut Köyünün kuzeyindeki 2.206 m. yüksekliğindeki Nemrut Dağı ilçenin belli başlı önemli dağıdır.
Akarsular : İlçenin en önemli akarsuları Kahta Çayı ve Kalburcu Çayıdır.
Kahta Çayı : Çelikhan yöresindeki Bulam, Abdülherap ve Recep sularını alarak güneydoğu istikametinde ilerleyip Kahta topraklarına girer. Tarihi Cendere Köprüsünden geçtikten hemen sonra Eski Kâhta (Kocahisar) Köyü istikametinden gelen çay ile birleşerek güneye doğru ilerler. Zilan Çayını da alarak baraj gölüne dökülür. Geniş yataklı bir su olup, çevresinde fasulye, tütün, susam, çeltik ve pamuk ziraati yapılır.
Kalburcu Çay:Fırat Nehrini destekleyen kollardan biridir.Kakurtlu Çayı civarında Ziyaret ve Çakal Çayını alarak Ayaz Köyü doğusundanFırat Nehrine karışır.Çevresi ziraate elverişlidir.
Göller:Kahta’da tabi göl yoktur. Ancak Topraksu teşkilatinca Mülk Köyünde “100. Yıl Göleti” adı verilen bir “Sulama Göleti”, Dut Köyünde de aynı şekilde“Dut Göleti” adında bir sulama göleti yapılmıştır.
Atatürk Baraj Gölü/Uydu Görüntüsü
İlçemizin doğal bitki örtüsü step görünümündedir. Engebeli bir arazi yapısına sahip olup, dağlık kesimde fazla sık olmayan meşe ağaçları, akarsu boylarında ise söğüt ve kavak ağaçları mevcuttur.
İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Atatürk Baraj Gölü nedeniyle, iklim yapısı önemli ölçüde değişikliğe uğrayarak, karasal olan iklim, Akdeniz İklimi ile benzerlik göstermeye başlamıştır.
İlçemizde son 10 yılın meteorolojik verilerine göre en düşük sıcaklık – 9.4 0C (1997 yılı Şubat ay’ı) en yüksek sıcaklık 44.4 0C (2000 yılı Temmuz ay’ı) dir.
İlçemize son 10 yılda yıllık olarak en yüksek yağış miktarı m2’ye toplam 1038.5 kg. ile 1996 yılında, aylık en yüksek yağış miktarı 297.6 kg olarak 1996 yılı Mart ayında kaydedilmiştir.
Son on yıllık sıcaklık ortalaması 17.2’ dir.
KAHTA 2005 YILI METEOROLOJİK DEĞERLER CETVELİ
|
SICAKLIK
|
MAKSİMUM SICAKLIK ORTALAMASI
|
28.4
|
|
ORTALAMA SICAKLIK
|
17.3
|
|
MİNİMUM SICAKLIK
|
6.4
|
|
YAĞIŞ
|
TOPLAM YAĞIŞ MİKTARI
|
542.5 Kg
|
|
MAKSİMUM YAĞIŞ
|
51.2 Kg.
|
|
YAĞIŞLI GÜN SAYISI
|
75
|
|
RÜZGAR
|
ORTALAMA RÜZGAR
|
0.7
|
|
MAKSİMUM RÜZGAR
|
6.6
|
|
EN ÇOK ESEN YÖN
|
NW
|
|
NEM
|
NEM ORTALAMASI
|
51.4
|
|
BASINÇ
|
BUHAR BASINCI ORTALAMASI
|
10.1
|
|
GÜNEŞLENME
|
GÜNEŞLENME YÜZDESİ
|
62.2
|
|
DON
|
DONLU GÜN SAYISI
|
18
|
|
DOLU
|
DOLULU GÜN SAYISI
|
2
|
|
KAR
|
KARLI GÜN SAYISI
|
12
|
|
BULUT
|
AÇIK
|
160 GÜN
|
|
BULUTLU
|
163 GÜN
|
|
KAPALI
|
42 GÜN
|
 |
Kahta belde ve köyleri |
 |
|
İl: Adıyaman • İlçe Merkezi: Kahta
Beldeler: Akıncılar • Bölükyayla
Köyler:
Adalı • Akalın • Akdoğan • Akkavak • Akpınar • Aktaş • Alidamı • Arılı • Aydınpınar • Bağbaşı • Ballı • Belenli • Belören • Beşikli • Boğazkaya • Bostanlı • Bozpınar • Boztarla • Burmapınar • Büyükbağ • Büyükbey • Çakıreşme • Çaltılı • Çardak • Çataltepe • Çaybaşı • Çıralık • Çukurtaş • Damlacık • Dardağan • Doluca • Dumlu • Dutköy • Eceler • Ekinci • Erikdere • Erikli • Eskitaş • Fındıklıçalı • Fıstıklı • Geldibuldu • Göçeri • Gökçe • Gölgeli • Güdülge • Güzelçay • Habipler • Hacıyusuf • Hasandiğin • Hasköy • İkizce • İslamköy • Karacaören • Karadut • Kavaklı • Kayadibi • Kocahisar • Koçtepe • Kozağaç • Köseler • Menzil • Mülkköy • Narince • Narsırtı • Oluklu • Ortanca • Ovacık • Salkımbağı • Sarısu • Sıraca • Sırakaya • Susuz • Şahintepe • Taşlıca • Teğmenli • Tuğlu • Tütenocak • Ulupınar • Yapraklı • Yelkovan • Yenikuşak • Yolaltı • Zeytinköy • Ziyaret
|
